Somberheid is als een olievlek

Somberheid is als een olievlek: het spreidt zich uit over alles dat het tegenkomt en je krijgt het maar heel moeilijk schoon. 

Als je last hebt van een depressie, beperkt zich dat niet tot één levensgebied. Je voelt je niet alleen somber wanneer je moet werken of juist bij het boodschappen doen. Nee, de somberheid is er altijd en overal. Het is alsof er een grijze deken over heel je leven ligt, alsof je door een donkere bril de wereld in kijkt, alsof je vastzit in een olievlek… Maar hoe kan dat eigenlijk? Hoe kan het dat alles te zwaar voelt, dat je nergens meer zin in hebt en dat je niets aan jezelf meer leuk vindt? Iemand die last heeft van angstklachten is toch ook niet overal bang voor? Dit heeft te maken met de functie van somberheid. Dat behoeft wat uitleg.

Wat is somberheid?
Somberheid is, zoals je misschien al eerder in één van mijn posts of op mijn website hebt gelezen, een beschermingsmechanisme. Het is een mechanisme dat jou beschermt tegen het voelen van oude pijn - pijn die zit opgeslagen in jouw lichaam sinds je een kindje was. Oude pijn is de pijn die hoort bij situaties waarin je als kind niet hebt gekregen wat je nodig had, en oude pijn hebben we allemaal. Dit is voor ons als kind te groot om te voelen, en dus moeten we onszelf ertegen beschermen. Wanneer jij nu iets tegenkomt dat jou onbewust doet denken aan wat jij als kind hebt meegemaakt, wordt de bescherming opnieuw geactiveerd en word jij dus somber. 

De functie van deze bescherming is om jouw aandacht naar binnen te richten, gefocust op jezelf, de negatieve gedachten en sombere gevoelens die je ervaart. Op die manier hoef je niet naar buiten te kijken, naar wat die somberheid heeft geactiveerd en wat door jouw emotionele brein - onbewust - als bedreigend wordt ervaren. De oude pijn kan zo goed weggestopt blijven. 

Misschien denk je nu: “Ik kom niets tegen dat de somberheid activeert, ik ben gewoon altijd somber.” Dat klopt, want zo voelt het. Maar ook als we het niet doorhebben, is er altijd een beginpunt waarop de somberheid ontstond of erger werd. 

Zie je wel
Misschien zie je in eerste instantie op tegen de dag, maar zodra je bent opgestaan en in de spiegel kijkt komen daar de negatieve gedachten bij over hoe je eruit ziet. Je ziet er niet uit en je schaamt je dood. Niemand wordt er toch blij van om jou te zien…

En wat zullen je collega’s wel niet van je denken? Je bent sowieso niets waard de laatste tijd, je bent helemaal niet geschikt voor het werk dat je doet. En wie zit er nou op je te wachten als je niets toevoegt? Je kan dit helemaal niet.

En vervolgens zal alles wat je tegenkomt een “zie je wel” worden.

“Zie je wel dat ik het niet kan.”

“Zie je wel dat ze liever iemand anders hebben.”

“Zie je wel…”

Dat gebeurt niet omdat alles in je leven rot is, of omdat alles aan jou slecht is. Maar dit is precies het effect van de somberheid: als een olievlek bedekt het alles dat je tegenkomt. En vaak vergeten we dan dat het ergens is begonnen. Het lijkt alsof het er altijd al was.

Maar of we het ons nu bewust zijn of niet, er is altijd een beginpunt te vinden. Waarom is dat belangrijk?

Perspectief
Allereerst is een depressie voor de meeste mensen verschrikkelijk uitzichtloos. Na jaren van somberheid en verschillende therapieën te hebben gevolgd, raakt het perspectief op een oplossing vaak verloren. En het olievlekeffect zorgt ervoor dat alle perspectief op elk levensgebied wordt aangetast. Op zoek gaan naar het beginpunt kan dan een stukje perspectief terugbrengen.

Als je je al heel lang depressief voelt, is het natuurlijk lastig om het beginpunt te vinden, want dat was al jaren geleden. Maar dan kun je jezelf afvragen: “Wanneer voelde ik me voor het laatst nog niet zó somber? Was er een moment dat ik me iets beter voelde?” En wat is er toen gebeurd dat de somberheid sterker werd, dat de olie begon te lekken?

Als je die momenten kunt onderscheiden, dan weet je dus ook dat jouw somberheid een reactie is op iets dat je meemaakt en dat het niet inherent is aan jou als persoon. Die reactie kun je leren veranderen, zodat je de somberheid los kunt laten. 

Er is hulp
Het leren loslaten van de gevoelens van somberheid is niet makkelijk. Maar het kan, zeker als je er hulp bij durft te vragen. En dit is gelijk de tweede reden dat het vinden van het beginpunt zo belangrijk is. Als ik in therapie mensen met depressieve klachten zie neem ik het beginpunt namelijk altijd als uitgangspunt. Daar zit het antwoord op de vraag waar de somberheid je tegen probeert te beschermen. En dus ook de weg naar het loslaten van die bescherming.

Je kunt hier zelf mee aan de slag gaan, bijvoorbeeld met behulp van het gratis eBook Ook jij kan gelukkig zijn dat je op mijn website vindt. Vaak is het echter wel fijn of nodig om wat hulp te krijgen. En die is er. Laat het me weten als ik met je mee kan denken. De olievlek is groot en hardnekkig, maar ook die kan weer schoon worden - als je maar de juiste middelen gebruikt. 

Je bent niet alleen. Het is niet jouw schuld.