Gedachten, gedrag én emoties
In gesprek met cliënten werk ik altijd met zowel gedachten, als gedrag én emoties. Deze drie pijlers van de therapie vind ik belangrijk om evenveel aandacht te geven, omdat ze alle drie op elkaar van invloed zijn. In mijn eerdere werk als psycholoog heb ik hoofdzakelijk Cognitieve Gedragstherapie (CGT) aangeboden, waarbij de nadruk ligt op het veranderen van cognities (gedachten) en gedrag – het zit ook in de naam. Dit is een heel prettige methode voor mensen die op zoek zijn naar concrete en praktische stappen die ze kunnen zetten om minder last te hebben van de negatieve gedachten die ze ervaren of wanneer ze hun gedrag willen veranderen.
Tegelijkertijd merkte ik dat, wanneer negatieve gevoelens een grote rol spelen – zoals somberheid, angst, boosheid, gevoelens van eenzaamheid of verdriet – de therapie vaak op de langere termijn niet tot het gewenste resultaat leidde. Ik heb vaker mensen horen zeggen: “Ik snáp het wel, maar het voélt niet zo.” En dan kun je nog zo positief denken of nog zo veel activiteiten plannen, de somberheid zal niet verdwijnen. Simpelweg omdat je met je gedachten je gevoel niet (blijvend) kunt overstemmen.
Het is dus belangrijk om ook gevoelens mee te nemen wanneer je de somberheid wilt aanpakken. Laat ik het voor je illustreren:
Hier zie je een omgekeerde driehoek met daarin emotie, cognitie en gedrag. Deze driehoek laat zien hoe alle drie de pijlers met elkaar verbonden zijn. Stel je nu eens voor dat je op de bovenkant van de driehoek staat: je bevindt je in een situatie waarin jouw emoties worden geactiveerd (de dag begint en je wordt somber, je voelt enorme weerzin om naar je werk te gaan) maar ook jouw cognitie (je wéét dat er in feite weinig aan de hand is: je hebt leuke collega’s, je doet het werk dat je graag wilde doen en vanavond ben je weer thuis en kun je lekker op de bank zitten). Je hebt dan de keuze om je gedrag te vormen naar wat je voélt, of naar wat je dénkt: welke route neem je naar de onderkant van de driehoek?
Maar, dit is makkelijker gezegd dan gedaan, want jouw gevoelens zijn nog altijd verbonden met jouw gedachten. Als je er dus voor zou willen kiezen om je gedachten te volgen, gewoon op te staan en naar je werk te gaan, zul je merken dat dat veel weerzin oproept. Met wilskracht kun je dat misschien een tijdje volhouden, maar dat breekt uiteindelijk op. En dáárom is het zo belangrijk om dat wat je denkt ook te leren voelen. Zonder jouw gedachten mee te nemen ga je niet leren begrijpen waar jouw gevoel en jouw gedrag vandaan komt. Zonder jouw gedrag mee te nemen, blijf je vastzitten in jouw gedachten en je gevoel. En zonder jouw gevoel mee te nemen, kun je alleen op wilskracht verandering aanbrengen en zul je ongetwijfeld later weer vervallen in bepaalde patronen. Het is dus heel belangrijk om alle drie de componenten evenveel aandacht te geven in therapie.
Hoe ervaar jij de relatie tussen jouw gevoelens, gedachten en gedrag in jouw leven?
